T24 Dış Haberler
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping‘in G20 Zirvesi’ne katılmama kararı, ev sahibi Hindistan’da Yeni Delhi’yi küçümseme ve Çin’in Asya ile arasında zaten donmuş olan ilişkilerde yeni bir gerileme olarak görülüyor.
Her iki ülkeden de Cinpingi’in zirveye katılmama kararıyla ilgili yorum gelmedi ancak analistler bu kararın, Himalaya sınırında yaşanan askeri gerilim ve Hindistan’ın sınırda bir çözüm olmadan ilişkilerin geri kalanının ilerleyemeyeceğinde ısrar etmesi gibi sorunlardan kaynaklandığını düşünüyor.
Şi’nin kararının Çin-Hindistan gerginliğini yansıtıp yansıtmadığı sorusuna Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, Pekin’in Hindistan’ın zirveye ev sahipliği yapmasını desteklediğini söyledi. Ning, Çin-Hindistan ilişkilerinin “istikrarını koruduğunu” ve Pekin’in bu ilişkileri geliştirmek için Yeni Delhi ile birlikte çalışmaya istekli olduğunu da sözlerine ekledi.
|
Çin-Hindistan geriliminin arka planı Çin ile Hindistan arasındaki 4 bin metre yüksekliğindeki Himalaya Dağları’nın çevrelediği belirsiz sınır hattı, ülkeler arasında egemenlik tartışmalarına neden oluyor. Akarsular, göller, buzullar ve karlı zirvelerin bulunduğu 3 bin 500 kilometrelik sınır, tarafları sık sık karşı karşıya getiriyor. Pekin, “Güney Tibet” olarak adlandırdığı Hindistan’ın Arunaçal Pradeş eyaletindeki 90 bin kilometrekarelik toprakta hak iddia ediyor. Yeni Delhi ise Aksay-Çin platolarını kapsayan 38 bin kilometrekarelik alanın Çin tarafından işgal edildiğini savunuyor. Taraflar, uzun yıllardır egemenlik ihtilaflarını çözemiyor. Çin ve Hindistan, uzun ve tartışmalı sınırlarından dolayı 1962 yılında savaşa girmişti. İki ülke arasındaki ilişkiler, en son Haziran 2020’de Batı Himalayalar’da iki tarafın askerlerinin çatışması ve 20 Hint askeri ile 4 Çin askerinin ölümüyle sonuçlanan çatışmanın ardından yine gerildi. Askeri ve diplomatik görüşmelerin birkaç turu o zamandan beri bir miktar sükunet getirse de anlaşmazlıklar sürüyor. Hindistan iki tartışmalı noktada daha çekilmeyi ve 2020 yazından önce tutulan pozisyonlara geri dönülmesini istiyor. Bu arada her iki ordu da dağlara on binlerce asker, silah ve teçhizat yığmış durumda. |
Hindistan hükümet yetkilileri özel olarak Cinping’in zirveye katılmamasını önemsiz gösteremeye çalışsa da Başbakan Narendra Modi‘nin iktidardaki Bharatiya Janata Partisi’nin (BJP) kıdemli bir üyesi bu kararın Pekin’in Hindistan’ın ekonomik yükselişinden duyduğu rahatsızlığı gösterdiğini savundu. BJP Başkan Yardımcısı Baijayant Jay Panda, Cinping’in zirve kararı sorulduğunda “Konu Çin’se genellikle bir dereceye kadar huysuzluk gösteriyorlar. Kırk yıl boyunca en hızlı büyüyen ekonomi olduklarını ve şimdi bunun Hindistan olduğunu kabul etmek onlar için zor olabilir” dedi.
Çelişkili açıklamalar anlaşmazlığı ortaya koyuyor
Modi ve Cinping geçen ay Johannesburg’da düzenlenen BRICS zirvesi çerçevesinde görüştüler ancak iki ülkenin sınır meselesinin çözümüne ilişkin konuşmalarındaki farklılıklar, aynı fikirde olmadıklarının bir başka işareti olarak görüldü.
Bu arada Yeni Delhi ABD’ye yakınlaştı ve Çinli şirketlerin 2020’den itibaren kritik teknoloji ve telekom işlerinden men edilmesi için adımlar atarak bu süreçte Pekin’i kızdırdı.
Analistler: İyiye işaret değil
Çin’in Renmin Üniversitesi’nde Uluslararası İlişkiler profesörü olan Shi Yinhong, Çin ve Hindistan arasındaki başlıca sorunların Himalayalar’daki askeri çatışma ve Hindistan’ın dört ülkeden oluşan Quad grubuna katılımı olduğunu söyledi.
Pekin; ABD, Japonya, Avustralya ve Hindistan’dan oluşan Dörtlü Grubu Çin’e karşı düşmanca bir tavır olarak görüyor.
Shi, “(Hindistan) Çin’in Güney Çin Denizi üzerindeki hak iddialarına karşı daha güçlü bir muhalefet sergiliyor ve daha geniş anlamda Çin ile rekabet etmek için donanma filolarını geliştiriyor… Çin’in Hindistan’a teknoloji ihracatı ve doğrudan yatırımına karşı yasakları ya da katı kısıtlamaları arttırıyor” dedi.
Hindistan’ın eski üst düzey diplomatı Shyam Saran, Cinping’in zirveye katılmama kararının “olağandışı” olduğunu söyledi. Reuters’a konuşan Saran, “Bizim açımızdan katılsaydı daha iyi olurdu” dedi ancak Cinping’in yokluğunun zirveyi daha az başarılı kılmayacağını da sözlerine ekledi.
Yeni Delhi’deki Jawaharlal Nehru Üniversitesi’nde Uluslararası İlişkiler dersleri veren Happymon Jacob, Cinping’in G20 zirvesine katılmamasının Hindistan-Çin ilişkileri için “iyiye işaret olmadığını” söyledi. Jacob, “Bu Hindistan-Çin ilişkileri için kötü bir haber. İki taraf arasında zirveler ve hatta tesadüfi toplantılar bile göremeyeceğiz. Bu, Çin’de uzun bir süre Hindistan’a karşı dostane ya da uzlaşmacı olmayacaklarına dair belli bir his olduğunu gösteriyor” dedi.
